Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 2022 yılı ve aralık ayı üretici ile market arasındaki fiyat değişimlerini değerlendirdi.
TZOB’un açıkladığı verilere göre 2022’de markette en yüksek fiyat artışı yıllık yüzde 314,6 ile kuru soğanda görüldü. Kuru soğanı Kuru soğandaki fiyat artışını, yüzde 202,8 ile limon, yüzde 164,5 ile toz şeker izledi.
Öte yandan üretici fiyatlarında da en fazla artış da yıllık yüzde 603,3 ile kuru soğanda görüldü. Kuru soğanı yüzde 528,4 ile mandalina, yüzde 208,4 ile limon, yüzde 204,3 artış ile portakal izledi.
2022’DE FİYATI EN ÇOK ARTAN ÜRÜNLER
Bayraktar, 2022’de markette takip edilen 42 ürünün tamamında fiyat artışı olduğunu belirterek konuşmasına şöyle devam etti:
“2022 yılında, fiyatı en fazla artan ürün markette ve üreticide kuru soğan oldu. Geçen yıla göre bu yıl markette, fiyat artışı en fazla yüzde 314,6 ile kuru soğanda görüldü.
Kuru soğandaki fiyat artışını, yüzde 202,8 ile limon, yüzde 164,5 ile toz şeker, yüzde 163,7 ile yeşil soğan, yüzde 163,1 ile ıspanak, yüzde 159,2 ile lahana, yüzde 147,1 ile antepfıstığı, yüzde 142,8 ile marul, yüzde 141,7 ile portakal, yüzde 138,3 ile kuru kayısı, yüzde 130,8 ile karnabahar, yüzde 127 ile mandalina, yüzde 125,8 ile pirinç izledi.
2022 yılında, üreticide takip edilen 32 ürünün tamamında fiyat artışı yaşandı. Geçen yıla göre bu yıl, üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 603,3 ile kuru soğanda görüldü.
Kuru soğandaki fiyat artışını yüzde 528,4 ile mandalina, yüzde 208,4 ile limon, yüzde 204,3 ile portakal, yüzde 202,3 ile kuru fasulye, yüzde 175,7 ile antepfıstığı, yüzde 162,8 ile marul, yüzde 153,8 ile ıspanak, yüzde 151 ile lahana, yüzde 150 ile elma, yüzde 148,4 ile karnabahar, yüzde 147,9 ile domates, yüzde 137 ile pirinç izledi.”
GİRDİ MALİYETLERİNDE BÜYÜK ARTIŞ
Bayraktar, 2022 yılında üretici fiyatlarındaki artışta en önemli etkenin artan üretim maliyetleri olduğunu belirtti. 2022’de girdilerde yüzde 100 ile yüzde 400 oranları arasında artışlar yaşandı.
Bayraktar, “Kuru soğanda arzın azalması da fiyat artışında diğer bir faktör oldu. Turunçgillerdeki yaşanan don afeti nedeniyle üretimin azalması fiyatların yükselmesine neden oldu. Kuru fasulyede üretimin düşmesi fiyatları artırdı” dedi.
ARALIK AYI MARKET VE ÜRETİCİ FİYATLARI
Aralık ayın üretici ve market arasındaki fiyat farkına ilişkin bilgi veren Bayraktar şunları söyledi:
“Aralık ayında üretici ile market arasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 274 ile kabakta görüldü. Kabaktaki fiyat farkını yüzde 248,8 ile marul, yüzde 213,3 ile ıspanak, yüzde 202,9 ile kırmızı mercimek, yüzde 199,4 ile pırasa, yüzde 185,1 ile portakal takip etti.
Kabak 3,7 kat, marul 3,5 kat, ıspanak 3,1 kat, kırmızı mercimek ve pırasa 3 kat, portakal 2,9 kat fazlaya tüketiciye satıldı. Üreticide 4 lira 75 kuruş olan kabak 17 lira 75 kuruşa, 3 lira 89 kuruş olan marul 13 lira 57 kuruşa, 5, lira 71 kuruş olan ıspanak 17 lira 89 kuruşa, 13 lira 84 kuruş olan kırmızı mercimek 41 lira 92 kuruşa, 5 lira 42 kuruş olan pırasa 16 lira 23 kuruşa, 5 lira 63 kuruş olan portakal ise 16 lira 05 kuruşa markette satıldı.
Aralık ayında markette 37 ürünün 20'sinde fiyat artışı, 17'sinde fiyat azalışı görüldü. Markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 15,8 ile tavuk eti oldu. Tavuk etindeki fiyat artışını yüzde 13,5 ile kuru soğan, yüzde 12 ile zeytinyağı, yüzde 10,9 ile dana eti, yüzde 10,5 ile kuzu eti takip etti.
Markette fiyatı en fazla azalan ürün ise yüzde 17,1 ile limon oldu. Limondaki fiyat düşüşünü yüzde 12,8 ile sivri biber, yüzde 10,7 ile patates, yüzde 10 ile elma izledi.
Aralık ayında üreticide fiyatı en fazla düşen ürün yüzde 32,8 ile yeşil soğan oldu. Yeşil soğandaki fiyat düşüşünü yüzde 30 ile kabak, yüzde 24,6 ile ıspanak, yüzde 19 ile kuru soğan, yüzde 14,4 ile sivri biber izledi.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 34,6 ile patlıcanda görüldü. Patlıcandaki fiyat artışını yüzde 18 ile fındık, yüzde 14 ile dana eti, yüzde 13,6 ile kuzu eti, yüzde 11,1 ile yeşil fasulye, yüzde 7 ile zeytinyağı takip etti.
Aralık ayında üreticide 29 ürünün 9'unda fiyat artışı olurken, 12 üründe ise fiyat düşüşü görüldü. 8 üründe de fiyat değişimi yaşanmadı.”
FİYAT DEĞİŞİMLERİNİN SEBEPLERİ
Yeşil soğan, kuru soğan ve ıspanakta arz artışı fiyatların düşmesine sebep olduğunu belirten Bayraktar, sivri biber ve kabakta talepteki azalmanın ürün fiyatlarını düşürdüğünü belirtti.
Bayraktar son olarak, “Patlıcan, yeşil fasulye ve fındıkta fiyat artışı arzın azalmasından kaynaklandı. Arz talep değişimi ve yem fiyatlarındaki artış et fiyatlarının yükselmesinde etkili oldu. Zeytinyağında ise yeni ürün fiyatları artışta etkin oldu” dedi.
Sayfa başına git