26. GENELKURMAY BAŞKANI İLKER BAŞBUĞ'DAN 30 AĞUSTOS ZAFERİ'NİN YIL DÖNÜMÜNDE ÇARPICI AÇIKLAMALAR:
Başbuğ, böyle dedi ve ekledi: Atatürk bu başarısını Türk Milleti'ne, TBMM'ye ve Türk Ordusu'na dayandırdı.
Atatürk'ün gösterdiği yolda ilerleyen Türkiye'yi hiçbir gücün yenemeyeceğine olan inancımızı korumalıyız…
Sevgili okurlarım,
“Büyük Taarruz”un ve “Büyük Zaferin” 97'nci yıl dönümü hepimize kutlu olsun.
Bildiğiniz gibi; Yunan ordusu 15 Mayıs 1919'da İzmir'i işgal etmiş, ancak 3 yıl 4 ay sonra kahraman Türk Ordusu, bu güzel kentimizi Yunan ordusunun işgalinden kurtarmıştı. Bu sürece “Kurtuluş Savaşı” diyoruz. “Milli Mücadele” sürecinde 7'den 77'ye tüm kuşakların mutlaka bilmeleri gereken binbir güçlükle karşı karşıya kalındı. Yani Kurtuluş Savaşı kolay kazanılmadı.
Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 26'ncı Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral İlker Başbuğ ile 30 Ağustos nedeniyle yaptığımız söyleşide bunları ele alacağız.
***
UĞUR DÜNDAR (U.D.): Sayın Başbuğ, başa dönersek, Yunanistan'ın İzmir'e çıkışını anlatır mısınız? Nasıl oldu bu çıkış?
İLKER BAŞBUĞ (İ.B.): Kurtuluş Savaşı mücadelesine iki önemli olayın büyük etkilerinin olduğunu söyleyebiliriz. Birincisi, Rusya'da Ekim 1917'de gerçekleştirilen ihtilaldir. Bu İhtilal sonucunda Rusya 1'inci Dünya Savaşı'ndan çıkmış ve Kurtuluş Savaşı esnasında da Türkiye'nin yanında yer almıştır.
İkincisi, 15 Mayıs 1919'da İzmir'e Yunan askerinin çıkmasıdır. Bu olay Anadolu'daki silahlı mücadelenin, yani Kuvayı Milliye hareketinin doğmasını tetiklemiştir. Özellikle Batı Anadolu uyanmıştır. 1. Dünya Savaşı çıktığında Yunan Kralı Konstantin, Almanya'ya yakınlık duyuyordu. Başlangıçta Yunanistan savaşta yansızlığı seçmişti.
Giritli Venizelos ise Yunanistan'ın İtilaf devletleri ile hareket etmesi halinde, ‘Büyük Yunanistan'ın (Megali İdea) kurulması yönünde önemli kazanımlar elde edeceğini düşünüyordu.
11 Haziran 1917'de Konstantin tahttan uzaklaştırıldı. Yunanistan 1. Dünya Savaşı'na katıldı. Çünkü başta İzmir olmak üzere Batı Anadolu'nun kendilerine verileceği sözünü almışlardı.
Ekim 1920'de Konstantin tekrar tahta geçti. Ama bu sefer Sevr'i kabul ettirmek üzere, Anadolu'da yeni bir askeri hareketin yapılmasına destek verdi.
(U.D.): Bütün bunlar bu süreçte Yunanistan'da da büyük bir güç mücadelesinin olduğunu gösteriyor. Peki, Yunanistan'ın Anadolu'da bir savaşa girmesine karşı çıkan başkaları olmadı mı?
YUNANLAR, İÇİMİZDEKİ HAİNLERE GÜVENİYORDU
(İ.B.): General İoannis Metaksas karşı çıkanlardan biriydi. Metaksas, “Yunanistan küçük ama onurlu ve müreffeh bir memleket olmak durumundadır. Maceraya lüzum yok, İzmir'e çıkmamalıdır” demişti. Ama, baştakiler onu dinlemediler.
(U.D.): Yunanistan'ın, Anadolu'yu ele geçirip kontrol altında tutma planlarını anlatır mısınız?
(İ.B.): M. Kemal Atatürk, 1921 yılındaki notlarında Yunanların Anadolu'da ne yapmak istediklerini şöyle değerlendirmişti:
“Yunanlar Anadolu'da bir muhtariyet idaresi (özerk idare) oluşturmak ve ordularının hayatlarını devam ettirebilmek amacıyla bu kaynaktan yararlanıp savaşa devam etmek istiyorlar. İdarenin başına da bir Yunan prensinin tayinini… Buna, İngiltere razı olmuş durumda.”
M. Kemal Atatürk'ün ifade ettiği gibi, Yunanistan'ın başlangıçtaki düşüncesi; Anadolu'da Yunanistan'a bağlı bir muhtar/özerk idarenin kurulmasıydı.
Yunanistan'ın dikkate aldığı diğer bir husus da; İstanbul'daki iktidarın kendilerine yardımcı davranışlar içinde bulunabileceği idi. Yani kendileri ile işbirliği içinde olabilecek bazı kesim ve kimselerin bulunabileceğine inanmışlardı.
Yunanistan'ın bu değerlendirmeleri pek yanlış değildi! Türkiye'de maalesef her dönemde hainler oldu.
DAMAT FERİT VE SALTANAT ŞURASI NE İSTİYORDU?
15 Mayıs'ta Yunanların İzmir'i işgali üzerine, Sadrazam Damat Ferit, Şura-yı Saltanat-ı topladı. Şura-yı Saltanat çeşitli kesimlerden çağrılan kişilerden oluşuyordu. Vahdettin meclisi kapatmıştı. Şura-yı Saltanat, büyük bir devletin koruması altına girilmesinden yanaydı.
M. Kemal Atatürk, Büyük Taarruz sonrasında yayımladığı “Zafer Bildirgesi”nde bu konuya şöyle değinmiştir:
“İzmir'imizi ihtiras siyaseti neticesinde, adeta memnunen düşmana teslim eden heyetlerle, milletin hiçbir münasebeti yok idi.”
İzmir'in kaybediliş şekli bu nedenlerle gerçekten hazindir, düşündürücüdür.
Yunanistan Şubat 1920'de İzmir'e yeni kuvvetler çıkardı. Bu kuvvetler, Haziran 1920'de de Uşak ve Bursa yönünde ilerlemeye başladı. 8 Temmuz 1920'de Bursa'yı işgal ettiler.
ATATÜRK, BURSA'NIN İŞGALİ İÇİN NE DEDİ?
M. Kemal Atatürk, Bursa'nın işgalini de şöyle değerlendirdi:
“Bursamızı istila eden Yunan kuvvetleri ise ancak İmparatorluğun askeri teşkilatıyla emel birliği, hareket birliği ederek muvaffak olmuşlardır.”
10 Temmuz 1920 günü Büyük Millet Meclisi'ndeki toplantıda yapılan konuşmalar da “Bursa'nın işgali”nin ardındaki gerçekleri gün ışığına çıkaran ibret dersleriyle doludur.
Burdur Mebusu İsmail Suphi Bey şunları söylemiştir:
“Bursa'ya giren ve ne yazık ki Osmanlı bayrağını taşıyan Halife ordusu altındaki hainler yığını ile birlik olan Yunanların, oradaki mukaddes mabetlerimizi, sanat eserlerimizi tahrip ve tahkir ettikleri ve Müslüman Türk kızlarının ırzlarını kirlettikleri işitilmiştir. İstanbul Hükümeti, Osmanlı sancağı verdiği Anzavur'u bir avuç vatanseverin üstüne yolladı. Osmanlı bayrağı önde olarak Bursa'ya giriyor. Asıl felaket buradadır.”
Görüldüğü gibi Bursa yalnız Yunan ordusu tarafından değil, Hilafet ordusunun da iş birliği ile düşmanlarca işgal edilmiştir.
Bursa, 2 yıl, 2 ay süreyle düşman işgali altında yaşadı. 30 Ağustos Başkomutanlık Meydan Muharebesi kazanıldıktan sonra, 11 Eylül sabahı Türk Ordusu Bursa'yı düşman işgalinden kurtardı.
Tarihi olayları doğru bilmeli, iyi anlamalı ve topluma da doğru şekilde anlatmalıyız. Bursa'nın kurtuluşu, 30 Ağustos Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nin bir sonucudur.
(U.D.): Sakarya Meydan Muharebesi 23 Ağustos 1921 gününden 13 Eylül gününe kadar 22 gün 22 gece aralıksız olarak devam etti. Dünya tarihine, eşine az rastlanan bir meydan muharebesi olarak geçti. Kazanılan zafer, Yunan ordusu için sonun başlangıcı, Türk Ordusu için ise İzmir'e uzanacak yolun başlangıcı oldu.
1922 yılının baharına gelmesine rağmen, Türk Orduları'nın, Yunan ordusuna taarruz ederek son darbeyi vurmak yerine neden beklemeyi tercih ettiği Meclis'te konuşuluyordu.
Sayın Başbuğ; Atatürk, Büyük Taarruz için neden bir yıl kadar bekledi?
(İ.B.): Evet, Mart 1922 başlarında TBMM'de “Niçin taarruz etmiyoruz, ordumuz durduğu yerde çürütülüyor! Gazi niçin cepheye gitmiyor? Bir insan hem TBMM Reisi, hem Başkomutan olabilir mi? Hemen bir harp encümeni kurulmalı ve bu iş halledilmelidir” diyen muhalif sesler yükseliyordu.
4 Mart 1922 günü M. Kemal Atatürk bu sorulara TBMM'de cevap verdi. O tarihi konuşmada şunları söyledi:
“Ordumuzun kararı taarruzdur. Ama yarım hazırlıkla, yarım tedbirle yapılacak taarruz hiç taarruz etmemekten daha kötüdür. Düşmana taarruz için üç vasıtanın hazırlığının yeterli olduğunu görmek istiyorum. Birincisi, milletin kendisidir. Milletin varlığı ve istiklali için gönlünde, vicdanında belirmiş olan istek ve emellerinin sağlamlığıdır. İkincisi, milleti temsil eden Meclis'in göstereceği kararlılık ve yiğitliktir. Üçüncü vasıta ise milletin silahlı evlatlarından oluşan ordumuzdur.”
ATATÜRK'ÜN BAŞARISININ DAYANDIĞI ÜÇ ETKEN
M. Kemal Atatürk, başarısını, bütün gerçekleştirdiklerini hep üç temele dayandırmıştır. Bunlar; Millet, Meclis ve ordudur. Vahdettin, ülkenin en zor günlerinde Meclis-i Mebusan'a ihtiyaç duymayarak kapatırken M. Kemal Atatürk, Kurtuluş Savaşı'nı TBMM'den yönetmiştir. Bu çok önemlidir.
(U.D.): Mart 1922'de Türk Ordusu, Büyük Taarruz için hazır değil miydi?
(İ.B.): Düşmana nazaran daha az kuvvetle savunma muharebesi yapılabilir. Ama, taarruz için kuvvet üstünlüğünün sağlanması önemlidir. Tarihi gerçekleri bilmeliyiz. Sakarya Meydan Muharebesi'nden önce, seferberlik ilan edilmesine rağmen istenilen sayıda asker seferber edilemedi. Türk Ordusu'ndaki er mevcudu 96 bin 326 civarındaydı. Yunan ordusunda ise 120 bin er bulunuyordu.
Osmanlı Devleti 1. Dünya Savaşı'nda neredeyse 2.5 milyon asker çıkarabilirken, bu ölüm kalım savaşında ancak 96 bin 326 asker toplayabilmiştir.
KURTULUŞUN İLK IŞIĞININ YANDIĞI YER SAKARYA'DIR
(U.D.): Bunun nedenlerini de anlatır mısınız?
(İ.B.): Osmanlı Devleti 1911'den beri harp içinde. 11 yıl geçmiş. Anadolu bitkin ve harap. Anadolu'nun insan gücünden ancak bu kadar asker seferber edilebilmiş. Diğer bir neden ise; iç isyanlar. İç isyanlar daha yeni bitmiş. Kardeş kavgası yeni sona ermiş. Anadolu'da henüz kurtuluş ışığı yanmamış.
Kurtuluşun ilk ışığının yandığı yer Sakarya'dır. Büyük Taarruz öncesi asker sayımız 207 bin 947'ye çıkıyor. Yani Sakarya'daki gücün 2 mislini geçiyor. Bunu gerçekleştiren M. Kemal Atatürk'ün halkı ümitsizlikten kurtarıp umut dolu bir noktaya getirmiş olmasıdır. Buna rağmen, Büyük Taarruz'a iştirak eden Yunan ordusu mevcudu 224 bin 997 civarındaydı.
(U.D.): 26 Ağustos 1922 günü başlayan Büyük Taarruz'u nasıl değerlendiriyorsunuz?
“ALLAH'IN GÖSTERDİĞİ DOĞRU YOLA DAYANARAK”
(İ.B.): M. Kemal Atatürk, 20 Ağustos günü Akşehir'dedir. Orada, Cephe Komutanı İsmet Paşa'ya 26 Ağustos 1922 sabahıda taarruz emrini verdi. Bu durumu hemen Bakanlar Kurulu Başkanı Rauf Bey'e şu şekilde bildirdi:
“Batı cephesindeki ordularımız, Allah tarafından gösterilen doğru yola dayanarak Ağustos'un yirmi altısı, cumartesi günü düşmana taarruza başlayacaktır.”
Büyük Taarruz bir imha muharebesidir. Yunanlar'ın karşı taarruz icra edememesi, kuvvetlerini Dumlupınar mevziine başarılı bir geri hareket ile çekememesi ve Türk Ordusu'nun devamlı ve kesintisiz bir şekilde düşman kuvvetleri üzerinde baskıyı devam ettirmesi, zafere giden yolun açılmasının ana nedenleridir.
Türk Ordusu, Afyon-İzmir arasındaki yaklaşık 400 kilometrelik yolu, sadece 15 günde almıştır.
M. Kemal Atatürk, 30 Ağustos Başkomutanlık Meydan Muharebesi'ni Yunanlar'ın ve Rumlar'ın kalbini kırdığı (sındırdığı) için “Rum Sındığı Meydan Savaşı” olarak isimlendirmiştir.
(U.D.): Son olarak ne söylemek istersiniz?
(İ.B.): M. Kemal Atatürk, Sakarya'da ve Büyük Taarruz'da yalnız Yunan ordusunu ve onun komutanlarını değil, aynı zamanda İngiltere Başbakanı Lloyd George, Yunanistan Başbakanı Venizelos ve Türk Ordusu'nun üzerine Hilafet Ordusu'nu gönderen, düşmanlarla işbirliği yapan İstanbul'daki Sultan Vahdettin'i de yenmiştir.
Dost ve düşman, artık Türk Milleti'nin ve M. Kemal Atatürk'ün yenilemeyeceğini çok iyi anlamıştır.
M. Kemal Atatürk bu başarısını Türk Milleti'ne, TBMM'ye ve Türk Ordusu'na dayandırmıştır.
M. Kemal Atatürk'ün gösterdiği o yolda ilerleyen ve o yoldan ayrılmayan Türkiye'yi hiçbir gücün yenemeyeceğine olan inancımızı korumalıyız.
>> YAZININ DEVAMI >> https://www.sozcu.com.tr/2019/yazarlar/ugur-dundar/ataturk-hem-dusmani-hem-isbirlikcileri-yendi-5307141/